جولان افراد فاقد صلاحیت در حوزه تخصصی درمانی_پزشكی(بخش نخست)؛
معضل روان شناسی زرد و قلابی در فضای مجازی
مطب نما: با گسترش دسترسی مردم به اینترنت و حجم زیادی از خدمات و تبلیغات در این بخش، ارزش راهبردی این فضا و دسترسی به آن هر روز بیشتر احساس می شود؛ از طرفی با ورود خدمات بهداشتی-درمانی شامل مسائل پزشکی و روان شناسی به دنیای شبکه های مجازی، داده های غیرعلمی و شبه علمی روانه این فضا شده است.
در این میان یکی از چالش های اساسی در زمینه «پزشکی از راه دور» یا همان (Telemedicine) اصالت کالا و خدمات ارائه شده بر بستر وب و شبکه ها و پیام رسان های آنلاین مجازی است. دراین زمینه با گسترش ویروس کرونا و موج گسترده مشکلات و اختلال های روان شناختی، استقبال خیلی از خدمات مشاوره و روان درمانی آنلاین در فضای مجازی کشور مشاهده می شود که در کنار مزایا و فواید آن، با اشکال ها و معایبی نیز هم راه است.
چندی پیش فعالان برنامک های روان شناسی کشور در دیدار با رییس مرکز ملی فضای مجازی، بر ساماندهی و قانون گذاری برای شناسایی شبه روان شناسان فعال در پیامرسان هایی همچون تلگرام و اینستاگرام که فاقد صلاحیت و مدرک معتبر رسمی هستند، تاکید نمودند.
در این دیدار «سید ابوالحسن فیروزآبادی» دبیر شورای عالی و رییس مرکز ملی فضای مجازی با «محمد حاتمی» رییس سازمان نظام روان شناسی و مدیران برنامک ها (application) و زمینه های (platform) حوزه روان شناسی در فضای مجازی به گفت و گو نشستند و معضل حضور شبه روان شناسان و روان شناسی زرد را به بحث گذاشتند.
جدا از محتوای آن جلسه و تصمیم هایی که گاه ممکنست در هزارتوی اداری، مدت های زیادی منتظر اجرا بمانند، در بخش نخست این نوشتار پدیده روان شناسان قلابی و روان شناسی زرد را با تاکید بر فضای مجازی و شبکه های اجتماعی آنلاین بررسی می نماییم.
روانشناسی زرد چیست؟
در روان شناسی زرد، اغلب پیشنهاد راهکارهای سریع برای مشکلات مهم و دشوار ارائه می شود. این روش ها بطور معمول از طرف تحقیقات و جامعه علمی تأیید نمی شوند؛ اما افراد عادی را به سرعت به سمت خود جلب می کنند و کسانی که به دنبال حال خوب هستند، برای رسیدن به این هدف، از روان شناسی زرد استقبال می کنند؛ به ویژه در اوضاع فعلی اقتصادی کشور که انبوهی از مشکلات اقتصادی، اجتماعی، خانوادگی و بین شخصی در زندگی فردی و جمعی اقشار مختلف مردم مشاهده می شود.
با این که علم روان شناسی تلاش می کند بوسیله روش های علمی، رفتار و فرایندهای ذهنی انسان ها را مطالعه کند و این دانش معتبر، برای مردم جذاب است چون کمک می نماید آنها جواب پرسش های ذهنی شان را پیدا کنند، اما روان شناسی زرد، تلاش می کند شما را خیلی زود به جواب برساند، به شما راه حل بدهد و بگوید رمز زندگی موفق را می شناسد. نویسنده های کتاب های زرد روان شناسی، برخلاف نویسندگان کتاب های علمی، بطور معمول روان شناس نیستند، منبع علمی ندارند و شواهد تجربی از آنها حمایت نمی کند.
شبه روان شناسی یا روان شناسی زرد، به مباحثی اطلاق می شود که هیچ پایه علمی ندارند و گاه آمیخته با خرافات، دروغ، فریب و حتی آسیب رسان هستند و در بیشتر موارد از طرف کسانی ارائه می شود که هیچ تخصص آکادمیک در زمینه روان شناسی و روان پزشکی نداشته و بیشتر از آنکه دانشور باشند، سخنورانی حرفه ای هستند. این کتاب ها بیشتر اوقات، محتواهای فریبنده ای دارند و با ترویج تفکر اشتباهی مانند کسب موفقیت از راه نشستن و فکر کردن(!)، تلاش می کنند مخاطب را مجاب کنند که می توانند فقط با تفکر مثبت به موفقیت، ثروت، شادی و … برسند! این در حالیست که خیلی از این کلمات، مبهم هستند و تعریف روشنی هم از آنها ارائه نمی گردد. اگر دقت کنید، متوجه می شوید که در چنین کتاب هایی، پدیده های بی ربط بهشکلی حیرت آور به هم ربط داده می شوند.
از منظری دیگر عبارت شبه روان شناسی یا روان شناسی زرد، بطور عمده به مباحثی اطلاق می شود که هیچ پایه علمی ندارند و گاه آمیخته با خرافات، دروغ، فریب و حتی آسیب رسان هستند و در بیشتر موارد از طرف کسانی ارائه می شود که هیچ تخصص آکادمیک در زمینه روان شناسی و روان پزشکی نداشته و بیشتر از آنکه دانشور باشند، سخنورانی حرفه ای هستند.
«راز» و «جذب؛» نمونه ای آشنا از روان شناسی قلابی
شاید یکی از نمونه های برجسته از مصداق شبه روان شناسی را در یکی دو دهه اخیر، بتوان محتوای کتاب «راز» اثر «رواندا برن» دانست که پر از مطالب بی پایه، غیرعلمی، مبتنی بر خرافات و حرافی و در مواردی به شدت زیان رسان است. این کتاب که به لطف تبلیغات فراوان در کشورمان نیز به فروش بسیار رسید و از طرف چند انتشارات با ترجمه مختلف، انتشار یافت، چنان تب رسیدن به «همه آرزوها» را بالا برده بود که نقل مجالس خیلی از خانواده ها و جمع های دوستانه شده بود.
با وجود استقبال فراوان از این کتاب بی محتوا، بیشتر خوانندگان پس از مطالعه آن و به کاربردن روش های «جادویی اش»، پی به بی مایگی مطالب آن برده و عطایش را به لقایش بخشیدند. در مورد این کتاب خاص، مطالعه اثر باارزش آقای «پوریا زرین فر» با عنوان «نقد کتاب راز» به همه علاقه مندان به مباحث اصیل روان شناسی کاربردی سفارش می شود. این نقدنامه چنان موشکافانه و جامع، کتاب راز را به بررسی نشسته که هر خواننده ای متحیر می شود چگونه میلیون ها نسخه از آن در ایران و جهان به فروش رفته و «راز» فریب مردم در مطالعه آن چه بوده است.
از این دست کتاب های شبه روان شناسی در بازار نشر فراوان است و متاسفانه در غفلت مسئولان ناظر، هر روز بر شمار و عناوین آنها اضافه می شود؛ کتابهایی چون «بیندیشید و ثروتمند شوید»، «چهار اثر از فلورانس اسکاول شین» و «بنویس تا اتفاق بیافتد»، تنها قسمتی از عناوین کتابهای زرد هستند. نگارنده افراد بسیاری را سراغ دارد که با مطالعه این کتاب ها به مشکلات شدید روان شناختی مبتلا شده اند!
روانشناسی زرد در فضای مجازی
اما در فضای مجازی، اوضاع آشفته تر از دنیای کتاب و نشر است. اگر در یک اثر مکتوب، نویسنده ای (عمدتا خارجی) اثری را می نویسد و مترجمان ما به ترجمه و نشر آثار آنها می پردازند، ممکنست عده اندکی از افراد کتابخوان به آن اثر بی ارزش و غیرعلمی دسترسی داشته باشند و عمر و سرمایه خودرا تلف کنند؛ اما در فضای مجازی که روان شناسان قلابی بسیاری حضور دارند، با گرفتن مبالغ گزاف به ارائه راهکارهایی می پردازند که نه فقط مفید نیست، بلکه مضر و آسیب رسان بوده و ممکنست فرد را تا آخر عمر از هرچه روان شناسی و مشاوره و روان پزشکی بیزار کند.
در فضای مجازی که اوضاع آشفته تر از دنیای کتاب و نشر است، روان شناسان قلابی با گرفتن مبالغ گزاف به ارائه راهکارهایی می پردازند که نه فقط مفید نیست، بلکه مضر و آسیب رسان بوده و ممکنست فرد را تا آخر عمر از هرچه روان شناسی و مشاوره و روان پزشکی بیزار کند. نتیجه آنکه، مشکلات فردی و بین فردی مردم ماندگار شده و با ریشه دواندن در همه سطوح زندگی شخصی و اجتماعی آنها، معضلات پیچیده ای را می آفریند؛ معضلاتی در زمینه کار، شغل، ازدواج، روابط دوستانه، روابط اجتماعی، اختلال های روان شناختی و....
از مشاهده آنچه در فضای مجازی و به ویژه در اینستاگرام و تلگرام می گذرد، متوجه حضور حیرت آور کسانی هستیم که با عناوین فریبنده و قلابی روان شناس، روان پژوه، مربی، مِنتور (mentor) مربی رشد فردی، مشاور رشد فردی، مربی سرمایه گذاری و... فعال می باشند و گاه گردش مالی بزرگی را در ماه رقم می زنند.
در نوشتار بعدی، به معرفی کامل این افراد، شاخصه های اصلی فریبندگی و معیارهای تشخیص روان شناسان اصیل از قلابی خواهیم پرداخت.
منبع: مطب نما
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب