استنادات كمتر مقالات زنان نسبت به مردان؛
گزارشی از نوعی تبعیض جنسیتی ناآشکار در دنیای علم
مطب نما: به گزارش مطب نما، در دهه های اخیر، در دنیا برای مقابله با تفکرات کلیشه ای در رابطه با حضور زنان در دنیای علم، تلاشهای زیادی شده و حضور زنان در حوزه های علمی مختلف مانند مهندسی و ریاضیات بالا رفته است. ولی شواهد حاکی از آنست که هنوز در دنیای علم، سوگیری های ناآشکاری وجود دارد. یکی از این سوگیری های ناآشکار، استناد کم تر مقالات زنان نسبت به مردان است.
به گزارش مطب نما به نقل از ایسنا، تبعیض جنسیتی از مطالبی است که در جهان علم نیز دیده می شود. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد، به بانوانی که در حوزه های «علوم (Science)، فناوری (Technology)، مهندسی (Engineering) و ریاضیات (Mathematics) » (STEM) مشغول به فعالیت هستند، توجه نمی گردد.
به نظر می رسد این تبعیض جنسیتی در بخش های مختلف فضای علم، حتی در مواردی مثل اهدای "جایزه نوبل" نیز وجود دارد. سال قبل بنیاد جایزه نوبل به سبب اهدای بیشترین جوایز نوبل به مردان مورد انتقاد شدید قرار گرفت. تفکر قالب سنتی این است که زنان ریاضی را دوست ندارند و در علم خوب نیستند؛ البته پژوهشگران این دیدگاه را رد می کنند و بررسی ها نشان داده که این طور نیست.
در دهه های گذشته، برای مقابله با این کلیشه ها و تفکرات و افزایش حضور زنان در حوزه علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) کوشش های بسیاری انجام شده است و تعداد بانوانی که در این سال ها به مشاغل این حوزه ها علاقمند شده اند، بالا رفته است. هم اکنون تعداد زیادی از زنان در مقطع دکتری رشته های STEM فارغ التحصیل می شوند، ولی آنها برای پیشرفت در حرفه تحصیلی و کاری خود با موانع زیادی همچون موانع ساختاری و نهادی روبرو می شوند.
وجود سوگیری های ناآشکار در دنیای علم
تحقیقات نشان داده خیلی از سوگیری ها و تعصباتی که در دنیای علم برای زنان متخصص و دانشمند وجود دارد، سوگیری های ناآشکار هستند. این مساله حتی در روند ارزش گذاری و قدردانی از کارهای تحقیقاتی و همین طور اهدای بورس تحصیلی به زنان نیز دیده می شود. این سوگیری های ناآشکار می تواند بر توانایی زنان در منتشر شده های تحقیقات و استنادات به مقالات آنها نیز تاثیر بگذارد. برای مثال؛ برخی مطالعات نشان داده که افراد کمتری به مطالعات زنان استناد می کنند و حتی زمان داوری و پروسه بازنگری توسط همتایان (peer review) در تحقیقاتی که زنان به تنهایی آنها را انجام داده اند، دو برابر بیش از زمان بازنگری تحقیقات مردان است.
در همین راستا؛ در ایام اخیر نشریه ساینس، گزارشی در مورد این شکاف استنادی بین پژوهشگران زن و مرد در زمینه فیزیک معاصر منتشر نموده است. در این گزارش عنوان شده است که مشارکت های علمی زنان، به طور معمول در علوم اعصاب، نجوم، پزشکی و فیزیک، کمتر از همتایان مرد آنها ارزش گذاری می شوند و مورد استناد قرار می گیرند. همین طور مجموعه شواهد نشان میدهد عوامل مختلفی در این سوگیری استنادی موثر است که می تواند به پژوهشگران و مؤسسات در کم کردن نابرابری جنسیتی کمک نماید.
در گزارش نشریه ساینس، به مطالعه ای اشاره شده که هفته گذشته در نشریه Nature Physics انتشار یافته است. در این مطالعه عنوان شده که بین مردان و زنان «شکاف استنادی» وجود دارد و استناد بیش از اندازه به مقالات مردان، در درجه اول توسط پژوهشگران مرد دیگر و سپس توسط محققانی که کمتر با آن حوزه کاری آشنا هستند، به انجام می رسد. پژوهشگران این مطالعه می گویند که بااینکه تصمیم گیری برای استناد به مقالات، یک انتخاب شخصی است؛ اما تاثیرات تجمعی این انتخاب ها، می تواند به مجموعه ای از پژوهشگران لطمه بیهوده بزند.
بررسی ها نشان داده است که در حوزه استنادات به مقالات پژوهشگران، یک سوگیری جهانی وجود دارد و مقالاتی که توسط زنان نوشته شده، بطور چشم گیری کمتر مورد استناد قرار گرفته اند و مقالات مردان بطور چشم گیری بیش از اندازه استناد شده اند. همین طور در این مطالعه عنوان شده که رفتار استنادی در چندین بُعد متفاوت می باشد. بطوریکه این عدم توازن، باتوجه به اینکه چه کسی استناد می کند، کجا استناد می کند و چه چیزی استناد می کند، متفاوت می باشد.
مزیت پیشگام بودن برای مردان
در گزارش ساینس به مطالعه دیگری اشاره شده که هفته های اخیر در نشریه Communications Physics انتشار یافته است. در این مطالعه به موضوع «مزیت پیشگام بودن یا تقدم» اشاره شده است.
فریبا کریمی؛ یکی از پژوهشگران این مطالعه که دانشمند علوم اجتماعی محاسباتی در وین است؛ در توضیح این مزیت می گوید که در میان مقالات مشابه، مقالاتی که توسط مردان نوشته شده اند، قبل از مقالات زنان انتشار یافته است؛ بدین سبب مردان زودتر از زنان می توانند خودرا در یک حوزه علمی تثبیت کنند و همین موضوع به آنها اجازه می دهد که شبکه ارتباطی خودرا توسعه دهند و به رسمیت شناخته شوند.
در این مطالعه عنوان شده است که مردان دارای مزیت های تاریخی انباشته ای هستند؛ چونکه زنان دیرتر و با سرعت کمتری به این عرصه می پیوندند و در مجموع مزیت پیشگام بودن، نقش مهمی در ایجاد نابرابری های جنسیتی در استناد به مقالات زنان در جامعه فیزیک دارد.
این نوع تاثیرات می توانند در طول حرفه یک فرد دانشگاهی انباشته شوند. برمبنای مقاله ای که ماه گذشته در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم آمریکا (NAS) انتشار یافته است؛ در بین اعضای این آکادمی، مردان بطور متوسط در طول عمر خود ۱۴ هزار استناد، بیش از زنان دارند و شکل و خاصیت های شبکه های استنادی نیز بطور قابل توجهی برمبنای جمعیت متفاوت می باشد.
در گزارش نشریه ساینس به راهکاری برای کاهش این شکاف جنسیتی در استنادات نیز اشاره شده است. در این گزارش به نقل از «دنی باسِت»؛ عصب شناس سیستم ها در دانشگاه پنسیلوانیا که در یکی از مقالات اخیر مشارکت داشته، عنوان شده که در مطالعات اخیر به عواملی اشاره می کنند که در آنها اقدام فردی می تواند به از بین بردن سیستم های ناعادلانه کمک نماید.
یکی از استراتژی هایی که تیم «باسِت» از آن استفاده می نمایند، کمی کردن نسبت مقالات پژوهشگران زن و مرد در مطالعاتی که پژوهشگران به آن استناد کردند، با بهره گیری از ابزار «ارزیابی تعادل جنسیتی» است و در یک بیانیه عنوان شود که این مقاله به تنوع متعهد بوده است. این پژوهشگر اشاره می کند که این بیانیه، نه فقط از برابری استناد در یک مطالعه خبر می دهد، بلکه نشان دهنده تعهد به تنوع، برابری و دربرگیری همه گروه ها است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب