در یك مطالعه مطرح شد
غلظت بالای ترکیبات شبه استروژنی در رودخانه های دریای خزر
مطب نما: به گزارش مطب نما، بررسی های یک مطالعه در مورد غلظت ترکیبات «بیسفنول آ» و «نونیل فسفات» در مصب 49 رودخانه ورودی دریای خزر نشان داد که غلظت این ترکیبات در مصب بیشتر رودخانه های مورد بررسی، بخصوص مصب دو رودخانه تالش و آستارا بالاتر از حد مجاز است.
به گزارش مطب نما به نقل از ایسنا، آلودگی محیط زیست خصوصاً آلودگی اکوسیستم های آبی موجودات زنده را با خطرات جدی مواجه کرده است. ترکیبات شبه استروژنی که موجب اختلال در غدد درون ریز می شوند، همچون مهم ترین آلاینده های اکوسیستم های آبی هستند که اثرات مخرب و در موارد حاد اثرات جبران ناپذیری را در آبزیان خصوصاً ماهی ها به وجود می آورد.
این ترکیبات بصورت طبیعی و مصنوعی وجود دارند. موادی مانند «۱۷-بتا استرادیول»، «استرون» و «۱۷ آلفا اتینیل استرادیول» همچون استروژن های طبیعی و ترکیبات دارویی، انواع حشره کش ها و موادی مانند «نونیل فنول» (NP) و «بیسفنول A (BPA)» از انواع مصنوعی ترکیبات شبه استروژنی هستند.
این ترکیبات شبیه هورمون های طبیعی عمل می کنند و به جایگاه های گیرنده استروژن در سلول های موجودات زنده متصل می شوند و سبب اختلال در عملکرد غدد درون ریز می شوند. همین طور این ترکیبات به سبب خاصیت تجمع زیستی می توانند در زنجیره غذایی منتقل شوند. بعلاوه ماندگاری این مواد در محیط های آبی تحت تاثیر عوامل فیزیکی و شیمیایی تغییر می کند و ممکنست ماندگاری آنها بیشتر شود.
دریاچه خزر به سبب موقعیت جغرافیایی، وسعت و تنوع زیستی، از اهمیت جهانی برخوردارست. رودخانه های مختلفی از سواحل ایرانی دریای خزر، به این دریا وارد شده و مصب این رودخانه ها محل تخم ریزی تعدادی از ماهیان دریای خزر است. با وجود اهمیت بسیار این دریاچه، توسعه شهرنشینی و افزایش صنایع کوچک و بزرگ در سواحل دریای خزر، می تواند سبب انتقال انواع آلاینده ها به این دریاچه شود.
با توجه به اهمیت مصب رودخانه های سواحل ایرانی دریاچه خزر، پژوهشگران با انجام یک مطالعه به بررسی غلظت ترکیبات شبه استروژنی مصنوعی نونیل فسفات (NP) و بیسفنول A (BPA) در مصب رودخانه های ورودی دریای خزر پرداختند.
در این مطالعه غلظت آلاینده ها و تعدادی از شاخصهای فیزیکی و شیمیایی ۴۹ رودخانه از استانهای گیلان، مازندران و گلستان در ماه های مرداد تا شهریور ۱۳۹۴ بررسی گردید و غلظت ترکیبات در میان مصب های مختلف مورد مقایسه قرار گرفت.
بررسی های این پژوهش نشان داد که غلظت ترکیبات بیسفنول A و نونیل فسفات در بیشتر مصب های مورد بررسی خصوصاً مصب دو رودخانه تالش و آستارا بالاتر از حد مجاز است و بیشترین غلظت این ترکیبات در رودخانه های تالش، آستارا، انزلی، ازارود، نشتارود، طلارود و تجن اندازه گیری شد. همین طور مقایسه نتایج این مطالعه و مطالعات پیشین در این مورد نشان میدهد که غلظت بیسفنول A در سواحل استان گیلان بالا رفته است.
دو رودخانه تالش و آسترا از محلهای مهم زندگی و رهاسازی ماهیان هستند و غلظت بالای ترکیبات شبه استروژنی می تواند تهدیدی برای سلامت این آبزیان باشد. از آن جا که مصب های تالش و آستارا در مناطق مسکونی و کشاورزی واقع شده اند، کارهای انسانی می تواند عامل افزایش دهنده این ترکیبات باشد. همین طور قسمتی از فاضلاب صنعتی کارخانه های اطراف این رودخانه و تمامی فاضلاب های شهری و روستایی، بدون تصفیه شدن به رودخانه تخلیه شده و سبب آلودگی شدید این رودخانه می شوند. بدین سبب تفاوت در کارهای شهرنشینی، روستایی و کشاورزی پیرامون رودخانه ها، می تواند به عنوان عامل اصلی تفاوت در غلظت این ترکیبات باشد.
همچنین یافته های این مطالعه نشان داد که پارامترهای مختلف آب، همچون هدایت الکتریکی (EC)، سختی کل، ذرات جامد معلق بزرگتر از ۲ میکرون، جامدات محلول در آب و میزان نیترات و فسفات نیز از مهم ترین شاخصهای فیزیکی و شیمیایی مؤثر بر کیفیت آب مصب های رودخانه های ورودی دریای خزر هستند.
به طور کل نتایج این مطالعه نشان داد که رودخانه های سواحل ایرانی دریای خزر، غلظت بالایی از ترکیبات شبه استروژنی دارند و می تواند حاصل آب شویی زمینهای کشاورزی و پساب صنایع و مناطق مسکونی باشد.
بر اساس یافته های این پژوهش می توان اظهار داشت که برای بهبود شرایط آب مصب این رودخانه و در نهایت بهبود کیفیت آب دریای خزر، تعیین محدودیت ورود ترکیبات شبه استروژنی بیسفنول A و نونیل فسفات به رودخانه های ورودی دریای خزر لازم است.
در انجام این تحقیق ساحل پاکزادتوچایی از پژوهشکده تالاب بین المللی هامون پژوهشگاه زابل، علی کاظمی از گروه علوم و مهندسی محیط زیست دانشگاه اراک و فاطمه عین الهی پیر از گروه محیط زیست دانشگاه زابل، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته های این مطالعه اسفند ماه ۱۴۰۱ بصورت مقاله علمی با عنوان «تعیین غلظت ترکیبات شبه استروژنی در مصب رودخانه های سواحل ایرانی دریای خزر با بهره گیری از روش خوشه بندی و آنالیز مؤلفه های اصلی» در نشریه محیط زیست طبیعی انتشار یافته است.
منبع: matabnama.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب